سکولاریسم و کشف حجاب در ایران

مصطفی کمال آتاتورک در اثراقدامات تدریجی و آشکار توانسته بود به عمر امپراطوری عثمانی پایان دهد و کشور کوچک ترکیه را بنیان نهد ، برآن شد تا کشور ترکیه را در مسیر نوسازی قرار دهد

مصطفی کمال آتاتورک در اثراقدامات تدریجی و آشکار توانسته بود به عمر امپراطوری عثمانی پایان دهد و کشور کوچک ترکیه را بنیان نهد ، برآن شد تا کشور ترکیه را در مسیر نوسازی قرار دهد ؛ نوسازی که مصطفی کمال خواستار آن بود ، در واقع غربی سازی بود و در این راستا می بایست تمام سنتها از بین می رفت . وی برای رسیدن به این هدف، مبارزه گسترده با مذهب و نیروهایی مذهبی انجام داد و اسلام رسمی را بطور کامل از جامعه ترکیه پاک کرد . در کنار اقدامات مصطفی کمال ؛ وابستگی روحانیون سنی به دولت و عدم استقلال سیاسی و مالی این زمینه را برای مصطفی کمال فراهم آورد تا بتواند با ترکیب سیاست پنهان و آشکار ترکیه را به یک کشور سکولار تبدیل کند .

از طرف دیگر در ایران نیز رضاشاه به زعم خود برآن شد تا جامعه ایران را همانند ترکیه بسوی تمدن و نوسازی هدایت کند . در راستای چنین اقدامی طبیعی بود که از طرف روحانیون که به عنوان ترویج دهندگان دین در جامعه محسوب می شدند ،در مقابل چنین اقدامی مقاومت صورت گیرد ، استقلال سیاسی، اقتصادی به روحانیون این کمک را می کرد تا در مقابل سیاستهای نوسازی رضاشاه که توأم با دین زدایی بود مقاومت کنند .

استقلال یکی از بزرگترین امتیازات روحانیت شیعه درمقایسه با روحانیت سنی است .چه در دوره صفویه، چه در دوره هایی افشاریه و زندیه و قاجاریه و چه در دوره پهلوی، روحانیت اگر چه متفاوت اندیشیدند ولی هیچ گاه زیر بار زور و دستور و ابلاغیه و فرمان شاهی نرفت. نتنها این وضعیت و آرمان را حفظ کرد بلکه در شرایط مقتضی با قدرت ظالمانه مبارزه کرد و برای ایجاد فضایی مساعد تر برای دینداری و دین مداری ، با حاکمان در افتاد و نهایتاً کوشید تا نظامی اسلامی برمبنای دین و مردم تأسیس کند . از دوره های بسیار سخت و طاقت- فرسا برای روحانیت ، دوره حکومت بیست ساله رضاخان بود . در این دوره روحانیت با شدیدترین برخوردها وعمیق ترین موانع مواجه شد . رضاخان که سودای ترقی و پیشرفت ایران به مانند کشورهای اروپایی را درسر داشت ، سعی می کرد مهمترین موانع را که به زعم او مذهب و روحانیت بود ، از میان بردارد . او علاوه بر مقابله های خشن و زورمندانه با روحانیت ، بر آن بود تا تمام نمادهای مذهبی را از جامعه حذف کند . رضاشاه برای از بین بردن مذهب و نیروهایی مذهبی از تمام امکانات استفاده می کرد تا هرچه زودتر به زعم خویش کشور را به دروازه های ترقی برساند .

در پژوهش حاضر با مطالعه اقدامات ضد دینی در ایران و ترکیه که نهایتاً جامعه را به سوی سکولاریسم هدایت می کرد ، آشنا خواهیم شد . و همچنین در این پژوهش سیاست های رضاشاه و آتاتورک را در مقابل مذهب و نیروهایی مذهبی بصورت مقایسه ای بررسی خواهیم کرد .

فهرست مطالب

چکیده.

فصل اول : کلیات

1-1) بیان مسأله

2-1) بررسی سوابق و ادبیات موضوع

3-1) اهداف پژوهش

4-1) اهمیت پژوهش

5-1) پرسش پژوهش

1-5-1) پرسش اصلی

2-5-1) پرسش های فرعی

6-1) فرضیه.

7-1) تعریف متغیرها و مفاهیم وعملیاتی

8-1) روش پژوهش

9-1) سازماندهی پژوهش

فصل دوم : دیدگاه های نظری

1-2) تعریف نوسازی

1-2-2) نوسازی روانشناختی

2-2-2) نوسازی اجتماعی

3-2-2) نوسازی سیاسی

1-3-2) آگوست کنت (1798-1857).

2-3-2) کارل مارکس (1818-1883).

3-3-2) هربرت اسپنسر(1820-1903).

4-3-2) امیل دورکیم(1858-1917).

5-3-2) ماکس وبر (1864-1920).

6-3-2) تالکوت پارسونز.

1-6-3-2) تیپ بندی جوامع از نظر پاسونز.

7-3-2) نیل اسملسر.

8-3-2) برینگتون مور.

جمع بندی..

فصل سوم : سیاست های ضد مذهبی رضاشاه در ایران..

1-3) کودکی رضاخان..

2-3) دیدگاههای مختلف در مورد زمینه وقوع کودتای 1299?

4-3) گفتمان فکری غرب و ورود آن به ایران..

1-4-3) آخوند زاده (1812-1878م|1228-1295ق).

2-4-3) میرزا ملکم خان (1833-1909|1249-1326ق).

3-4-3) عبدالرحیم طالبوف (1834-1911م|1250-1329ق).

1-4-4-3) طالبوف : دین و روحانیت..

جمع بندی..

1-5-3) رضاخان و مذهب..

2-5-3) سیاست ضد مذهبی رضاشاه.

3-5-3) مقابله با روحانیت..

4-5-3) مقابله با مذهب..

1-6-3) کشف حجاب..

2-6-3) قیام مسجد گوهرشاد.

3-6-3) طرح متحدالشکل البسه.

4-6-3) دانشکده معقول و منقول..

5-6-3) مؤسسه وعظ و خطابه.

7-6-3) طرح اداره اوقاف..

8-6-3) تخریب مدارس علمی و مساجد و…

9-6-3) تغییر ماههای قمری به ماههای شمسی و…

جمع بندی..

فصل چهارم: سیاست های مصطفی کمال در مقابل مذهب و نیروهای مذهبی..

1-4) زندگی نامه مصطفی کمال آتاتورک…

1-1-4) نحوه به قدرت رسیدن آتاتورک…

2-4) اندیشه های تجددگرایی در ترکهای جوان..

1-2-4) ضیاء گوکالپ و ناسیونالیسم ترک…

3-4) مصطفی کمال و سلطنت..

4-4) مصطفی کمال و خلافت..

1-4-4) تخریب مساجد و اماکن مذهبی..

2-4-4) مقابله با دراویشان..

3-4-4) دگرگونی پوشاک…

4-4-4) دگرگونی حقوقی..

جمع بندی..

نتیجه گیری بخش دوم : مقایسه سیاستهای ضد مذهبی در ایران و ترکیه.

وجوه تشابه.

پیشینه نوسازی..

وجوه اختلاف:

تفاوت در شیوه عمل..

تفاوت در ساختار سیاسی دو کشور.

فصل پنجم : دین و سازمان روحانیت در ایران..

مذهب شیعه.

1-1-5) رهبری شیعیان در دوران غیبت..

2-1-5) سازمان مذهبی شیعه.

3-1-5) منابع مالی روحانیون شیعه.

4-1-5) تشکیلات حکومتی روحانیون..

5-1-5) اصولیون و اخباریون..

1-5-1-5) ویژگیهای مکتب اصول..

فصل ششم: دین و سازمان روحانیت در ترکیه.

1-6) مذهب رسمی..

2-6) ادیان ،مذاهب و طریقتهای موجود در ترکیه.

1-2-6) شیعیان..

طریقت ها و داراویش…

1-3-6) علویان..

2-3-6) بکتاشیه.

3-3-6) طریقت نقشبندیه.

4-3-6) طریقت نورجی ها

5-3-6) سلیمانجی ها

6-3-6) طریقت تیجانیه.

7-3-6) طریقت مولویه.

4-6) اقلیتهای غیر مسلمان..

1-4-6) مسیحیان..

جمع بندی..

نتیجه گیری بخش سوم :

تفاوتهای دین و سازمان روحانیت در ایران و ترکیه.

میزان همگرایی مذهبی..

میزان مبارزه جویی..

میزان استقلال سیاسی و مالی..

فصل هفتم : مقاومت در برابر سیاستهای نوسازی در ایران..

1-7) تأسیس جمهوری..

2-7) آیة الله نائینی..

3-7) آیةالله سید ابوالحسن اصفهانی..

4-7) آیةالله شیخ عبدالکریم حائری یزدی..

1-4-7)موضع آیةالله حائری در برابرمسایل سیاسی واجتماعی کشور.

5-7) آیةالله شیخ محمد تقی بافقی..

6-7) طرقت ها و دراویش…

جمع بندی..

فصل هشتم : مقاومت در برابر سیاست های آتاتورک

1-8) مقاومت جدی صورت نگرفت

2-8) شورش شیخ سعید.

نتیجه گیری بخش چهارم :

مقایسه مقاومت در ایران و ترکیه در برابر سیاست های ضد مذهبی..

توانای بسیج اجتماعی..

منابع مآخذ.

منابع انگلیسی..

منابع ترکی استانبولی